ظرفیت دسیمال، باینری و تفاوت آنها

یکی از مهمترین موضوعات مطرح در حوزه‌ی کامپیوتینگ (پردازش محور) ظرفیت حافظه‌های موقت و دائمی است. این ظرفیت‌ها معمولا با واحدهای کیلوبایت، مگابایت، گیگابایت، ترابایت و ... سنجیده می‌شوند. گاهی نحوه‌ی محاسبه‌ی این واحدها کاربر نهایی را دچار سردرگمی می‌کند؛ برای مثال، کاربری، یک حافظه‌ی اس اس دی 1 ترابایتی خریداری کرده ولی سیستم عامل ظرفیت این حافظه را کمتر از 1 ترابایت نشان می‌دهد. در این راهنما دلیل این تفاوت ذکر خواهد شد.

مبنای تمامی پردازش‌هایی که توسط محصولات حوزه‌ی کامپیوتینگ انجام می‌شود اعداد باینری هستند که تنها از ارقام 0 و 1 تشکیل شده‌اند. کاربران نهایی در طول زندگی با اعداد دسیمال (مبنای 10) سروکار داشته‌اند و به همین علت، اعداد باینری برای آنها گیج‌کننده است. شرکت‌های تولید‌کننده‌ی محصولات حوزه‌ی کامپیوتینگ تمایل دارند ظرفیت حافظه‌های تولیدی خود را بر مبنای دسیمال اعلام کنند تا این اعداد بزرگتر به نظر برسند در صورتی که سیستم عامل‌های مختلف، این اعداد را معمولا بر مبنای باینری اعلام می‌کنند تا دقت بالاتری داشته باشند.

در سیستم دسیمال، از مضرب‌های 10 برای ظرفیت اعلامی استفاده می‌شود که به شکل زیر است:

1 کیلوبایت = 1000 بایت

1 مگابایت = 1000 کیلوبایت = 1 میلیون بایت

1 گیگابایت = 1000 مگابایت = 1 میلیون کیلوبایت = 1 میلیارد بایت

1 ترابایت = 1000 گیگابایت = 1 میلیون مگابایت = 1 میلیارد کیلوبایت = 1 تریلیون بایت

در سیستم باینری از مضرب‌های 2 برای ظرفیت اعلامی استفاده می‌شود که به شکل زیر است:

1 کیلوبایت = 1024 بایت (2 به توان 10)

1 مگابایت = 1024 کیلوبایت = 1024 به توان 2 بایت

1 گیگابایت = 1024 مگابایت = 1024 به توان 2 کیلوبایت = 1024 به توان 3 بایت

1 ترابایت = 1024 گیگابایت = 1024 به توان 2 مگابایت = 1024 به توان 3 کیلوبایت = 1024 به توان 4 بایت

نامگذاری قراردادی برای ظرفیت‌های باینری، کیبی‌بایت (KiB به جای KB)، مبی‌بایت (MiB به جای MB)، گیبی‌بایت (GiB به جای GB) و تبی‌بایت (TiB به جای TB) می‌باشد.

یک راه‌حل ساده برای تبدیل بین این دو مضرب، استفاده از عدد 1.07374 است. برای تبدیل مضرب 10 به 2 (دسیمال به باینری) کافی است عدد دسیمال را بر 1.07374 تقسیم کنید و برای تبدیل مضرب 2 به 10 (باینری به دسیمال) می‌توانید عدد مورد نظر را در 1.07374 ضرب کنید. به عنوان مثال اگر حافظه‌ی اس اس دی خریداری کردید که ظرفیت تجاری اعلام شده‌ی آن 1 ترابایت یعنی 1000 گیگابایت بود با تقسیم بر عدد 1.07374 به 931 می‌رسیم؛ در واقع، ظرفیت واقعی این ‌SSD در سیستم عامل، 931 گیبی‌بایت نمایش داده می‌شود.